...e gazete ya­yınlarının, bugün tam olarak bulunamamasının nedeni, bunlann devlet taralından yokedilmesinin, özel kitaplık- lardakilerin de yokedümesi sonucunu yaratmasındandır.* İstanbul, 1860-1878 arasında üstlendiği İslâm dün­yasının basın ve fikir merkezi olma niteliğini kaybetmiş­tir. 18757erde M ısır'a taşınmaya başlayan Beyrut basım, UM&’de Ingilizlerin buralara el koyması üzerine ve İslâm dünyasını İngiliz çıkarları yönünde yönlendirmek ama­cıyla büyük destek görmüştür: Bu yolda onlara hay...